Development2021.05.27 2 min. czytania
Przejrzystość jest drogą. Kwestia rozwoju w zespole scrumowym
Na podstawie Scrum Guide 2020
Światem agile poruszyła nowa wersja Scrum Guide wydana przez Scrum.org na koniec minionego roku. Przejrzystość przedstawiona jest w nim jako jeden z trzech filarów empiryzmu w scrumie, tuż obok inspekcji i adaptacji. W poprzedniej wersji Scrum Guide umieszczone było zdanie, na które, mam wrażenie, nie zwracałem nigdy szczególnej uwagi. Brzmiało ono: „Transparency doesn’t occur overnight, but is a path.” W tłumaczeniu na język polski: “Przejrzystość nie pojawia się z dnia na dzień — jest drogą.”
W poprzedniej wersji Scrum Guide to scrum master był wskazany jako literalnie odpowiedzialny za przejrzystość w projekcie, a dokładnie za określenie drogi do jej możliwie pełnego osiągnięcia. Teraz punkt ciężkości został przesunięty – praca nad filarami empiryzmu, jak i wartościami scruma, jest zadaniem całego zespołu scrumowego oraz osób z nim współpracujących. Usunięcie niektórych zadań do tej pory przypisanych do scrum mastera, np. „powodowanie zmiany”, może w moim odczuciu wywoływać konsternację i niezrozumienie, szczególnie wśród początkujących scrum masterów.
Dlatego chciałbym się teraz skupić na wspomnianym na początku słowie „droga”, analizując je w kontekście pracy zespołowej oraz samorozwoju pracownika. Przedstawię Wam moją interpretację.
Trochę teorii
Na początek trochę teorii, bez której trudno zacząć i zrozumieć kontekst.
Przejrzystość w rozumieniu twórców scrumowego frameworka oznacza, że „kształtujący się proces oraz praca muszą być widoczne dla osób ją wykonujących, jak również dla osób, na rzecz których praca ta jest wykonywana. (…) W scrumie ważne decyzje podejmowane są na podstawie zaobserwowanego stanu jego trzech artefaktów. Niedostateczna przejrzystość artefaktów może prowadzić do decyzji, których wynikiem jest zmniejszona wartość bądź zwiększone ryzyko.” (źródło: scrumguides.org)
Jak już wspomniałem, przejrzystość to jeden z filarów empiryzmu w scrumie. Lecz jeśli w miejsce słowa przejrzystość w cytowanym na początku zdaniu wstawimy którąkolwiek z wartości reprezentowanych w scrumie – zaangażowanie, odwagę, skupienie, otwartość czy poszanowanie – otrzymamy wówczas bardzo ważną informację, która moim zdaniem może służyć nam za drogowskaz, zarówno w trakcie realizacji projektów, jak i w życiu prywatnym/osobistym.
Aby zostać ekspertem, potrzebujemy czasu i ciężkiej pracy
Heidegger napisał, że kto chce się nauczyć myśleć, ten musi zacząć myśleć. Wydawałoby się, że to truizm, lecz w rzeczywistości jest to głęboka obserwacja. Uświadamia nam także, że nikt nie rodzi się ekspertem. Profesjonalizm w każdej dziedzinie okupiony jest ciężką pracą, mnóstwem błędów, godzinami, a nawet dniami spędzonymi nad poszukaniem odpowiedniego rozwiązania. Podróż zawsze zaczyna się od pierwszego kroku, który – nierzadko – bywa najtrudniejszy, ponieważ wymaga od nas porzucenia tego, co znamy i do czego jesteśmy przyzwyczajeni.
Wspomniana wyżej droga szczególnie widoczna jest podczas formowania się nowych zespołów. Nagle łączymy w zespół i niejako zmuszamy do wspólnej pracy grupę ludzi o często bardzo różnych charakterach, cechach i przyzwyczajeniach. Dla niektórych wyjście z jednego środowiska i przejście do drugiego może być bardzo stresujące. W nowym zespole zaczynamy poniekąd od zera – uczymy się siebie nawzajem, badamy kim jesteśmy, co dla kogo jest ważne. Wiedza, powiedziałbym, proceduralna nie pojawia się nagle, ale jest procesem uczenia się i poznawania. Zapewne już wcześniej współpracowaliśmy z różnymi zespołami i różnymi ludźmi, lecz mimo to nie będziemy w stanie skopiować i w 100% wykorzystać zdobytego wcześniej doświadczenia. Ten pozorny paradoks uświadamia nam, że życie, także projektowe, jest nieustanną drogą, w której z każdym krokiem, z każdym nowym zespołem uczymy się czegoś nowego.
Jednocześnie mam czasami wrażenie, że profesjonalizm w jego powszechnym rozumieniu nie pozwala nam przyznać się, że czegoś nie wiemy. Bo jak to, ja, ekspert, miałbym potwierdzić, że czegoś nie wiem? Nawet najbardziej doświadczeni pracownicy w nowym środowisku potrzebują chwili, aby się odnaleźć, znaleźć nić porozumienia z innymi. Czym innym, jak nie drogą jest czas potrzebny na aklimatyzację w nowym projekcie lub dłuższa chwila, której potrzebujemy, aby zrozumieć kontekst i cel biznesowy klienta?
Czy profesjonalista wie, że tak mało wie?
Z drugiej jednak strony trzeba wspomnieć o efekcie Dunninga-Krugera, który w dużym uproszczeniu mówi o różnej ocenie swoich umiejętności w zależności od faktycznego stopnia wykwalifikowania. W artykule opublikowanym w 1999 roku na łamach “Journal of Personality and Social Psychology”, Justin Kruger i David Dunning z Uniwersytetu Cornella wysuwają hipotezę, iż osoby niekompetentne nie dostrzegają niskiego poziomu wiedzy u siebie i nie potrafią prawidłowo ocenić poziomu wiedzy swojej oraz innych osób. Dlatego pomoc w samorozwoju członka zespołu scrumowego, a także swoisty mentoring i coaching, są jednymi z ciekawszych i bardziej wymagających ról, w jaką musi się wcielić scrum master. Rozważania na ten temat pozostawię jednak na osobny artykuł.
Archetyp drogi przywołuje u mnie skojarzenia z dążeniem do doskonałości, ale jednocześnie ze świadomością, że jeszcze nie osiągnąłem swojej destynacji i wiele przede mną, aby dojść do celu. Coś w rodzaju sokratejskiego „wiem, że nic nie wiem” lub jednej z możliwych odpowiedzi na wspomniany wcześniej efekt Dunninga-Krugera: eksperci w danej dziedzinie sami zdają sobie sprawę, jak wiele jeszcze nie wiedzą.
Nie chodzi mi o fałszywą skromność, a raczej o świadomość drogi – czyli ciągłej nauki, nawet tych, których nazwać moglibyśmy ekspertami. Chciałbym, aby powyższy artykuł był dla mnie i dla Was – moich Czytelników, przestrogą, abyśmy nigdy nie spoczęli na laurach własnej próżności, a raczej mieli świadomość ogromu wiedzy i doświadczenia, które czekają jeszcze na poznanie.